6 stappen van CO2 reductie
De cruciale rol van inkoop in de strijd tegen klimaatverandering.
“We are on a highway to climate hell with our foot on the accelerator”. Zo luidde de waarschuwing van Secretaris-Generaal van de VN Antonio Guterres onlangs tijdens de COP27, de 27e klimaatconferentie van de Verenigde Naties. De tijd om Nederland te verduurzamen dringt en de roep van stakeholders uit alle hoeken wordt steeds luider: de klant wil het, de (toekomstig) medewerker verwacht het, investeerders vragen het en nieuwe regelgeving (waaronder de nieuwe CSRD) vereist het. Urgentie genoeg, zou je zeggen. Het is dan ook niet gek dat steeds meer organisaties inmiddels concrete CO2 reductiedoelen hebben gesteld. Toch ligt de focus van de inkoopfunctie vaak elders en is haar bijdrage aan deze doelen bij veel organisaties nog beperkt. Ten onrechte: inkoop bevindt zich ten aanzien van CO2 reductie op een sleutelpositie, waar op dit moment juíst het verschil gemaakt kan worden. Maar op welk deel van de uitstoot kan de inkoopfunctie invloed uitoefenen, en wat moet er gebeuren om dit te bereiken? En hoe pas je de scope toe?
Scope 3: het ‘inkoop gedeelte’
Het Greenhouse Gas (GHG) Protocol vormt het wereldwijde standaardkader voor het meten en beheren van broeikasgasemissies. Deze emissies betreffen niet alleen de uitstoot van CO2, maar ook die van andere broeikasgassen als methaan (CH4) en stoffen als SF6 en N2O. De totale uitstoot wordt uitgedrukt als ‘CO2 equivalent (CO2e)’, en is onder te verdelen in 3 soorten, ook wel ‘scopes‘ genoemd.
Scope 1 – Directe uitstoot vanuit eigen activiteiten. De uitstoot vindt plaats vanuit bronnen die het bedrijf zelf in eigendom of beheer heeft.
- Voorbeelden: gasverbruik voor verwarming, brandstofverbruik van bedrijfsauto’s of vrachtwagens;
Scope 2 – Indirecte uitstoot voor de opwekking van aangekochte elektriciteit, warmte en koeling. De energie wordt wel binnen de eigen organisatie gebruikt, maar daar niet opgewekt; de uitstoot vindt dus plaats in externe installaties.
- Voorbeelden: het gebruik van elektriciteit, opgewekt in een (fossiele) elektriciteitscentrale
Scope 3 – Indirecte uitstoot die ontstaat als gevolg van de activiteiten van de organisatie, maar voortkomt uit bronnen in de toeleveringsketen die geen eigendom zijn van de organisatie zelf, en waar de organisatie ook geen directe invloed op kan uitoefenen.
- Voorbeelden: emissies als gevolg van ingekochte goederen en diensten (dus ook emissies voor het maken van een laptop, of voor schoonmaakdiensten), van woon-werkverkeer of zakenreizen van medewerkers.
De inkoopfunctie kan al aanzienlijke invloed uitoefenen op Scope 1 (bijvoorbeeld door over te stappen op elektrische leaseauto’s) en Scope 2 (bijvoorbeeld door voor elektriciteit over te schakelen op duurzame alternatieven). Voor verduurzaming binnen deze categorieën is de afhankelijkheid van derde partijen beperkt: het valt grotendeels binnen de eigen invloedssfeer. Veel organisaties hebben de laatste jaren hun aandacht dan ook op deze emissiecategorieën gericht. Echter vertegenwoordigen de Scope 3 emissies bij de meeste organisaties meer dan 70% van de totale CO2e impact[i] (!). De omvang en het (vaak) onbenut potentieel hierbinnen is dus enorm. Aangezien de Scope 3 emissies zich in de keten voordoen, kan de inkoopfunctie hier het meest bepalend zijn. Er valt op dit vlak daarmee nog een hoop te winnen voor de klimaatverandering.
Meten, weten, verbeteren
In het terugdringen van Scope 3 emissies heeft de inkoopfunctie dus een sleutelrol. Inkoop beschikt over de vereiste (spend)gegevens en vervult daarnaast een spilfunctie waardoor het bij uitstek in staat is om de vereiste samenwerking tussen de eigen organisatie en leveranciers tot stand brengen. Maar waar te beginnen? Wij hebben het realiseren van Scope 3 CO2 reductie onderverdeeld in de volgende 6 stappen:
1. Draagvlak creëren
Zorg ten eerste dat het thema CO2 reductie gaat ‘leven’ binnen Inkoop, en betrek een gemotiveerde groep collega’s om ermee aan de slag te gaan. Zorg verder voor aansluiting bij het centrale duurzaamheidsbeleid, zodat later op de juiste manier over de resultaten gerapporteerd kan worden, bijvoorbeeld in het ESG verslag (conform de CSRD richtlijnen).
2. Baseline berekenen
Inkoop beschikt vaak al over uitgebreide spenddata. Dit is de input voor een baselinecalculatie die het startpunt vormt van CO2 reductie binnen Scope 3. Eerst bereken je de geschatte CO2-uitstoot per inkoopcategorie. Dit kan aan de hand van de ‘spend-based’ methode, in lijn met het wereldwijd geldende GHG Protocol. De berekening wordt uitgevoerd aan de hand van emissiefactoren (gedefinieerd als CO2e / €) uit wetenschappelijke databases als EXIOBASE, EPA of Ecoinvent. EPSA Netherlands kan dit proces van a tot z ondersteunen met de CO2 module binnen onze spendanalyse tool SpendSense, waarbij we een koppeling maken tussen emissiefactoren en de gangbare inkoopcategoriestructuren (o.a. PIANOo).
3. Hotspots identificeren
Vanuit de baseline is snel een overzicht te maken van de inkoopcategorieën en leveranciers met de grootste klimaatimpact. Door vervolgens per categorie het handelingsperspectief te bepalen (in welke mate kan ik de uitstoot in deze categorie beïnvloeden?), kun je snel prioriteren en bepalen wat de meest kansrijke categorieën voor CO2 reductie zijn. Ook deze analyse ondersteunt EPSA Netherlands met behulp van de CO2 module in onze spendanalyse tool.
4. Leveranciersemissies verzamelen
In de volgende stap vraag je voor de geprioriteerde hotspots gedetailleerdere uitstootgegevens op bij leveranciers, bijvoorbeeld het aantal ingekochte kg’s (van materialen) of kWh’s (van energie). Hierop voer je vervolgens een verdiepende analyse uit. Opnieuw gebruikmakend van emissiefactoren maak je een nauwkeurigere emissieberekening. Soms heb je hiervoor gedetailleerde – en concurrentiegevoelige – informatie nodig over bijvoorbeeld de productopbouw, of informatie van tier 2 of tier 3 leveranciers. Een goede leveranciersrelatie is in zo’n geval van belang. Ook bij deze verdiepende berekeningen, voor zowel producten- als dienstencategorieën, kunnen wij ondersteuning bieden.
5. Reductieprojecten starten
Zodra het reductiepotentieel per categorie helder is, start je met concrete en gerichte CO2-reductieprojecten, bijvoorbeeld voor een Top 10 of Top 20 aan categorieën. Inkoop fungeert hierbij als ‘linking pin’ tussen leveranciers en de eigen organisatie; de samenwerking tussen beiden is immers essentieel om reductie te realiseren, bijvoorbeeld door gezamenlijk nieuwe – duurzamere – specificaties op te stellen en duurzamere producten te ontwikkelen. Daarnaast is het van belang om de nieuwe afspraken met leveranciers, bijvoorbeeld over het delen van emissiegegevens of over eventuele beloningen, ook contractueel vast te leggen.
6. Uitstoot verminderen
Wanneer nieuwe afspraken met leveranciers zijn gemaakt, of nieuwe leveranciers zijn geselecteerd, is het tenslotte belangrijk om regelmatig de geboekte resultaten zichtbaar te maken, zodat duidelijk is welke voortgang er is geboekt richting de centraal gestelde CO2-reductiedoelstellingen. Ook hiervoor biedt onze CO2 module uitkomst die gericht is op klimaatverandering.
Hulp nodig?
Wij bieden inkoopfuncties van a tot z ondersteuning bij het in kaart brengen en reduceren van Scope 3 emissies. Daarmee bieden we een oplossing om bij te dragen aan organisatiebrede CO2 reductiedoelstellingen. Benieuwd geworden? We gaan graag met u in gesprek over de mogelijkheden.
Vincent de Wolf, Senior Inkoopadviseur
