Netwerkbedrijf Alliander ziet CSRD als een kans om samen met de toeleveringsketen de juiste kant op te bewegen.
Inkoopconsultants Maxime Fakkeldij, Vincent de Wolf van EPSA Netherlands, en Koen van Lierop van Alliander laten zien hoe de wettelijke vereisten er in de praktijk uitzien.
Vanaf 2025, en dus over boekjaar 2024, zijn veel organisaties verplicht in het kader van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) te rapporteren over de relevante actiegebieden binnen de duurzaamheidsthema’s Environmental, Social en Governance (ESG). Belangrijk dus ook voor inkoop, maar tegelijkertijd is deze regelgeving hagelnieuw is zijn er nog geen best practices. Wij lichten in dit artikel toe hoe inkoop hierin focus kan aanbrengen en welke aanpak Alliander hierin hanteert.
CSRD in perspectief
In de kern is de CSRD een standaard voor de duurzaamheidsrapportage van bedrijven die transparant maakt in welke mate zij bijdragen aan een schonere en eerlijkere toekomst. Deze rapportage wordt voor steeds meer bedrijven een verplicht onderdeel van het jaarverslag. Het vraagt om een solide strategisch fundament, grondige data-analyse en zorgvuldige borging van de onderliggende initiatieven. Een externe accountant zal de rapportage controleren en daarbij bepalen of deze voldoet aan de gestelde rapporteringscriteria. Ook externe belanghebbenden zullen een kritische blik richten op de duurzaamheidsverslagen, waardoor ondeugdelijke rapportage kan
leiden tot reputatieschade of juridische implicaties.
Framework
EPSA Netherlands heeft een framework ontwikkeld (zie downloadknop) om de oorsprong en inhoud van de CSRD in kaart te brengen en de brede duurzaamheidsregelgeving te ‘trechteren’ naar een specifieke inkoopbijdrage. De CSRD bestaat uit twaalf European Sustainability Reporting Standards (ESRS), ook wel de normen voor de duurzaamheidsrapportage. De eerste twee betreffen basisprincipes; de algemene uitgangspunten waarover gerapporteerd moet worden. De overige tien zijn verdeeld over de thema’s Environmental, Social en Governance.
Dubbele materialiteitsanalyse
Een ander vereiste van de duurzaamheidsrapportage is om deze te beginnen met de dubbele materialiteitsanalyse. Hiermee bepaal je welke thema’s voor jouw organisatie relevant (‘materieel’) zijn om over te rapporteren. De materialiteitsanalyse bestaat uit twee onderdelen:
1. De impact van de organisatie op mens en milieu, zowel in negatieve als positieve zin. Dit wordt impact materialiteit ofwel het inside-out-perspectief genoemd.
2. De impact van duurzaamheidsgerelateerde ontwikkelingen op de organisatie zelf in termen van kansen (zoals de ontwikkeling van nieuwe goederen/diensten) en risico’s (zoals reputatieschade of stijgende kosten). Dit wordt financiële materialiteit ofwel outside-in-perspectief genoemd.
Deze analyse fungeert als filter om de materiële (relevante) onderwerpen vast te stellen waarover een organisatie moet rapporteren. Dit verschilt uiteraard per organisatie.
Relevante thema’s VAN DENKJFNKFGVN
Welke thema’s voor een organisatie in het kader van de CSRD relevant zijn en in welke mate de inkoopfunctie hieraan kan bijdragen, is dus contextafhankelijk. Een onderwerp als circulariteit speelt voor grondstofintensieve productiebedrijven bijvoorbeeld een belangrijkere rol dan voor financiële dienstverleners. Desalniettemin is er wel een rode draad te ontdekken in de thema’s waaraan de inkoopfunctie een belangrijke bijdrage kan leveren. Dit zijn de onderwerpen waarin de ketenverantwoordelijkheid een grote rol speelt, zoals Klimaatverandering (ESRS E1), Grondstofgebruik & circulariteit (ESRS E5) en Arbeiders in de waardeketen (ESRS S2)
"ROL VAN INKOOP BINNEN CSRD IS VAAK ONDUIDELIJK, EN GEBAANDE PADEN ZIJN ER NOG NIET."
Klimaatverandering
ESRS E1 verplicht organisaties om transparant te zijn over de eigen klimaatdoelstellingen, en over de genomen maatregelen die bijdragen aan het beperken van de opwarming van de aarde. Expliciet moet ook worden gerapporteerd over de broeikasemissies binnen scope 3. Dit is het gedeelte dat in de waardeketen plaatsvindt, bij afnemers of leveranciers. Scope 3 omvat voor veel organisaties het overgrote gedeelte van de totale CO2-uitstoot, vaak meer dan 80 procent. Tegelijkertijd is dit gedeelte vaak het moeilijkst te beïnvloeden, aangezien het buiten de controle van de eigen organisatie ligt. Er zal intensief met leveranciers samengewerkt moeten worden om de beoogde CO2-reductie te bewerkstelligen. Een actieve rol van inkoop is daarmee van fundamenteel belang.
CSRD en CSDDD
Alliander heeft in 2023 een dubbele materialiteitsanalyse uitgevoerd, waarbij onder andere ESRS S2 (arbeiders in de waardeketen) relevant is bevonden. Om te kunnen rapporteren over de arbeids- en ensenrechten in de waardeketen voor de CSRD en deels vooruitlopend op de Corporate Sustainability Due Diligence Directive
(CSDDD), is een uitgebreid duediligenceproces nodig. Hierbij wordt tot diep in de waardeketen gekeken. CSDDD is een nieuwe richtlijn die in voorbereiding is en die vereist dat organisaties actief meer inspanning leveren om geïdentificeerde mensenrechtenrisico’s in de waardeketen te voorkomen en te verminderen.
Inmiddels heeft de CSDDD de instemming van de EU-landen, waardoor de wet binnenkort door het Europees Parlement kan worden geloodst.
Sectorrapporten
Daarnaast kan gebruik worden gemaakt van sectorrapporten, omdat het in sommige fases (bijvoorbeeld grondstofwinning) lastig is om de exacte plaats van herkomst te achterhalen. Als de waardeketens en risico’s in beeld zijn gebracht, is het
opstellen van een actieplan de volgende stap. Het doel daarvan is om zowel op korte als lange termijn gezamenlijk met de leverancier acties te ondernemen die het risico op schendingen van arbeids- en mensenrechten beperken. Onderdelen van dit actieplan zouden bijvoorbeeld kunnen bestaan uit beleid, certificeringen, audits, samenwerkingen met leveranciers en aansluiting bijsectorinitiatieven.
Risico’s in kaart brengen
Op dit moment is Alliander bezig zijn waardeketens in kaart te brengen en daarin mogelijke risico’s te identificeren, zoals een onveilige werkomgeving of onredelijke werktijden. Alliander koopt als netwerkbedrijf kabels in. Door de waardeketen van
kabels op te splitsen in verschillende fases, kan per fase worden geïdentificeerd welke mogelijke schendingen van arbeids- of mensenrechten plaats zouden kunnen vinden. Alliander gaat in gesprek met leveranciers om informatie op te halen en de
geïdentificeerde risico’s te verifiëren.
Eigenaarschap nemen
Als een organisatie de CSRD behandelt als meer dan een rapportageplicht, biedt dit de kans om samen met de toeleveringsketen de juiste kant op te bewegen. Inkoop bevindt zich hiervoor op een sleutelpositie, maar zal moeten optrekken met andere afdelingen als Duurzaamheid (MVO) en Finance. Van groot belang is dat Inkoop begint met het maken van een bewuste keuze van de thema’s waarop zij het verschil gaat maken, en daar eigenaarschap over neemt.
Blijvende impact maken
Inkoop zou deze rapportageplicht dan ook met beide handen moeten aangrijpen, samen met de andere organisatieonderdelen en bovenal samen met de leveranciers. Dit nieuwe tijdperk is namelijk een uitgelezen kans om gezamenlijk blijvende impact te maken.
